Xocalı Soyqırımı, 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə, Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Azərbaycanın Xocalı şəhərində törədilən, insanlıq tarixindəki ən dəhşətli faciələrdən biridir. Bu soyqırımı, Azərbaycan xalqının iradəsinə, əzminə və azadlıq mübarizəsinə qarşı bir təcavüz olaraq tarixə yazılıb. 613 günahsız mülki şəxs, o cümlədən qadınlar, uşaqlar və qocalar, qəddarlıqla qətlə yetirilib, bir çoxları isə əsir götürülərək, ağır fiziki və psixoloji işkənələrə məruz qalıb.
Xocalı Soyqırımı yalnız bir şəhərin faciəsi deyil, eyni zamanda dünya miqyasında humanitar hüquqların, ədalətin və insan hüquqlarının pozulmasının simvolu halına gəlmişdir. Bu hadisənin səsinin dünyaya çatdırılması, beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini soyqırımı törətmiş şəxslərin məsuliyyətə cəlb olunmasına yönəldilməsi, həmçinin qurbanların və onların ailələrinin hüquqlarının bərpası üçün mübarizənin vacibliyini ortaya qoyur.
Xocalı Soyqırımının Səsinin Dünyaya Çatdırılması
Xocalı Soyqırımı, dünya tərəfindən uzun müddət unutulmuş və ya diqqətə alınmamış bir hadisə olmuşdur. Bu faciənin dünyaya çatdırılması üçün Azərbaycan dövləti və qeyri-hökumət təşkilatları müxtəlif beynəlxalq kampaniyalar təşkil etmiş, soyqırımı ilə bağlı məlumatları, şəkilləri və video materialları dünya ictimaiyyətinin diqqətinə çatdırmağa çalışmışdır. Bununla yanaşı, beynəlxalq təşkilatlar və dövlətlər qarşısında Xocalı Soyqırımının tanınması və beynəlxalq hüquqi tədbirlərin görülməsi üçün səy göstərmişdir.
Xocalı Soyqırımının dünya tərəfindən tanınması, onun həm də hüquqi baxımdan ədalətə nail olmağın əsas şərtlərindən biridir. Bu baxımdan, bir çox ölkələr Xocalı hadisələrini soyqırımı kimi tanıyan və erməni tərəfinin törətdiyi bu cinayəti pisləyən bəyanatlar vermişlər. Eyni zamanda, Azərbaycanın bu istiqamətdəki beynəlxalq hüquqi mübarizəsi hələ də davam edir.
Ədalətin Bərpası
Xocalı Soyqırımının ədalətini bərpa etmək, yalnız hüquqi məsuliyyətin tələb olunması deyil, həm də qurbanların əziz xatirələrinin qorunması, onların ailələrinə dəstək göstərilməsi, həmçinin sosial və psixoloji reabilitasiyanın təmin edilməsi deməkdir. Xocalı soyqırımına məruz qalmış insanlara qarşı edilən bu qəddar hücumların nəticəsi olaraq, minlərlə ailə həyatlarını itirib, bir çox uşaqlar valideynsiz qalıb, bir çox qadınlar və yaşlılar əsir götürülüb və zorakılığa məruz qalıblar.
Ədalətin bərpası üçün, beynəlxalq ictimaiyyətin və dövlətlərin daha fəal olmalı, həmçinin soyqırımı ilə bağlı hüquqi məsuliyyətin tələb edilməsi vacibdir. Azərbaycanın mübarizəsi yalnız Xocalı soyqırımının tanınması ilə bitməməlidir; həm də həmin faciənin səbəbkarlarının məsuliyyətə cəlb olunması və ədalətin təntənə etməsi üçün beynəlxalq tədbirlər görülməlidir.
Xocalı Soyqırımı, təkcə Azərbaycan xalqı üçün deyil, bütün insanlıq üçün böyük bir dərsdir. İnsan hüquqları, ədalət və bərabərlik prinsiplərinə hörmətin vacibliyini bir daha təsdiqləyir. Bu faciənin dünya tərəfindən tam şəkildə tanınması və hüquqi qiymətinin verilməsi, yalnız keçmişin deyil, gələcəyin daha ədalətli və insanpərvər olacağına ümid yaratmaq üçün vacibdir.
Ülviyyə Hüseynova Humanitar Təmayüllü liseyin müəllimi
