Xocalı soyqırımı, 1992-ci ilin fevral ayında Azərbaycan Respublikası Xocalı şəhərində erməni silahlı qüvvələri və onlara dəstək verən Rusiya hərbçiləri tərəfindən həyata keçirilən dəhşətli bir hadisədir. Bu soyqırım, 20-ci əsrdə baş vermiş ən faciəvi insanlıq cinayətlərindən biri kimi tarixə keçmişdir.
Xocalı Soyqırımının Əsas Səbəbləri:
Xocalı, Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsində, strateji baxımdan mühüm bir yerdə yerləşirdi. Şəhər, həm də ermənilərin Dağlıq Qarabağda yaşayan azərbaycanlılara qarşı həyata keçirdikləri etnik təmizləmə və ərazi iddialarının qarşısında ciddi bir maneə idi. 1988-ci ildən başlayaraq Dağlıq Qarabağda erməni separatçılığı gücləndikcə, Azərbaycan əhalisi çoxsaylı hücumlardan və zorakılıqlardan əziyyət çəkdi. 1992-ci ilin fevralında, Xocalı şəhəri erməni silahlı qüvvələri tərəfindən mühasirəyə alındı və işğal edildi.
Soyqırımın Təfərrüatları
Xocalı soyqırımı zamanı, şəhər əhalisi xüsusi vəhşiliklə öldürülmüşdür. Xocalıda yaşayan 7 minə yaxın insan, erməni silahlı qüvvələri tərəfindən hücuma məruz qalmış, 613 nəfər öldürülmüşdür. Bunların arasında 106 qadın, 63 uşaq və 70 yaşlı insan vardı. Təqribən 1,000 nəfərdən çox insan yaralanmış, 1275 nəfər girov götürülmüşdür.
Erməni silahlı qüvvələri tərəfindən həyata keçirilən bu soyqırım, bəşəri dəyərlərə zidd olan bir cinayət idi. Mütəxəssislər, Xocalı soyqırımının sistemli və əvvəlcədən planlaşdırıldığını, mülki əhalinin hədəf alındığını və geniş miqyasda etnik təmizləmə məqsədi güdüldüyünü bildirirlər.
Beynəlxalq Reaksiya
Xocalı soyqırımı, beynəlxalq aləmdə böyük etirazla qarşılandı, lakin bu faciəyə dair rəsmi təhqiqatlar və bəyanatlar çox gecikdi. Bir çox dövlətlər, təşkilatlar və hüquq müdafiəçiləri Xocalı soyqırımını pislədilər, lakin erməni tərəfi həmin dövrdə baş verən bu hadisələri təhrif etməyə və inkar etməyə çalışdı.
Azərbaycan dövləti, Xocalı soyqırımının beynəlxalq aləmdə tanınması üçün ardıcıl və səylə çalışır. Bir çox ölkə və beynəlxalq təşkilat, Xocalı hadisəsini soyqırımı kimi qəbul etmişdir. Lakin, bəzi dövlətlər hələ də bu soyqırımını tanımamışdır.
Xocalı Soyqırımının Tarixi və Mənəvi Əhəmiyyəti
Xocalı soyqırımı, yalnız bir şəhərin və ya bir xalqın taleyi ilə bağlı deyil, həm də bütün bəşəriyyət üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən bir hadisədir. Bu soyqırımı, tarix boyunca baş vermiş ən qaranlıq və faciəvi hadisələrdən birinə çevrilmişdir. Azərbaycan xalqı, bu faciənin acısını dərin hiss etməkdədir və hər il fevralın 26-sında Xocalı soyqırımı qurbanlarını anır.
Xocalı soyqırımı, həmçinin beynəlxalq hüquq, insan hüquqları və müharibə cinayətləri ilə bağlı mühüm suallar ortaya qoymuşdur. Bu hadisə, silahlı münaqişələrdə mülki əhalinin qorunmasının vacibliyini, müharibə cinayətləri və soyqırımlarına qarşı daha ciddi və effektiv beynəlxalq reaksiyanın tələb olunduğunu göstərmişdir.
Nəticə olaraq Xocalı soyqırımı, Azərbaycan xalqının yaddaşında, həm də dünya tarixində qorunacaq bir faciə olaraq qalacaqdır. Bu soyqırımının tanınması və qurbanlarının ədalətə qovuşması üçün beynəlxalq aləmdəki səylər davam etməlidir. Xocalı, həm də münaqişələrin və zorakılıqların qarşısını almaq üçün daha çox təhsil, ətraflı araşdırma və dialoq tələb edən bir tarixdir. Bu faciə, yalnız bir millətin deyil, bütün bəşəriyyətin üzləşdiyi bir dərsdir.
xeberlenti.com
