Od Çərşənbəsi, Azərbaycan və bir çox Mərkəzi Asiya ölkələrində, xüsusilə də Şərqi Azərbaycanda, xalq arasında ənənəvi şəkildə qeyd edilən Novruz bayramının hazırlıq mərhələsi olan dörd çərşənbədən biridir. Bu çərşənbə, Novruzun yaxınlaşması ilə əlaqədar olaraq fevralın sonları və martın əvvəllərində qeyd edilir və bayramın başlanğıcını bildirir. “Od Çərşənbəsi” adından da məlum olduğu kimi, bu günün əsas simvolu od, yəni alovdur.
Od Çərşənbəsinin Əhəmiyyəti:
Od Çərşənbəsi, xalqın həyatında böyük bir yeri olan bayramlardan biridir və həm də ruhani mənəvi təmizlənmə və bərpa olma simvoludur. Od, qədimdən bəri həm həyatın, həm də təmizlənmənin simvolu sayılıb. Bu çərşənbənin qeyd edilməsi ilə bağlı müxtəlif inanclar və əfsanələr mövcuddur. Adətən, bu günə qədər müxtəlif yerlərdə alovların yandırılması və onlardan atlanması, yəni alov üzərindən tullanmaq ənənəvi bir əyləncə və həmçinin simvolik mənada “pislikdən” təmizlənmə mərasimi kimi görülür.
Od Çərşənbəsi və Simvollar:
Od: Od, həyatın təmizlik və yenilik simvolu kimi çıxış edir. Bu çərşənbə alovun simvolik gücü ilə bağlıdır. Alovla təmizlənmə, insanın ruhi və bədənin təmizlənməsi ilə əlaqələndirilir.
Təcrübə və mərasimlər: Bu günün ənənəvi mərasimlərindən biri odun üzərindən tullanmaqdır. İnsanlar bu mərasimlə bir növ mənəvi və bədənin təmizlənməsini həyata keçirmək istəyirlər. Əvvəlki pislikləri və narahatlıqları yandırıb külə çevirmək, gələcəkdə daha təmiz və müsbət bir həyat sürməyə işarə edir.
Alovların simvolik mənası: Alovdan tullanmaq, pisliklərdən və bədbinliklərdən xilas olmaq üçün edilir. Yəni odun üzərindən tullanmaq, insanın həyatında hər hansı bir pisliyi, bədbinliyi, və ya xəstəliyi arxada qoymağa çalışması ilə əlaqədardır.
Od Çərşənbəsinin Ənənəvi Təsiri:
Gözəllik və bərəkət: Bu çərşənbə həm də yeni ilin başlanğıcı olaraq bərəkətin və gözəlliyin gətirilməsi ilə əlaqədar edilir. Od Çərşənbəsinin gecəsi evlər təmizlənir, insanlar köhnə əşyalarını və istifadə etmədikləri şeyləri atırlar. Həmçinin bu gecədə insanların əksəriyyəti evlərini işıqlandırır və odun, şamların yandırılması ilə ətrafı aydınlatmağa çalışır.
Sosial birlik və birgəlik: Od Çərşənbəsinin qeyd olunması ilə ailə üzvləri bir araya gəlir, daha çox ünsiyyət və birlikdə vaxt keçirmək üçün tədbirlər görülür. İnsanlar bir-birinə yaxşı diləklər və təbriklər göndərir, ailə və dostlar arasında əlaqələr möhkəmlənir.
Müasir İrsi və Təsiri:
Od Çərşənbəsi, həm qədim dövrlərdən gələn təbiətə və həyatın təmizlənməsinə dair simvolları daşısa da, günümüzdə də yenilikçi mərasimlər və fəalliyyətlərlə qeyd edilir. İnsanlar müxtəlif rəngli alovlar və şamlar yandırır, xüsusi yeməklər hazırlanır və bir çox yerli festivallar təşkil edilir. Bu ənənə, həm də cəmiyyətdə kollektiv ruhu canlandırmağa və insanların təbiətə olan bağlılıqlarını yenidən gündəmə gətirməyə xidmət edir.
Od Çərşənbəsi, qədim türk və mədəniyyətlərində təmizlənmə və yeniləşmə mərasimi olaraq çox önəmlidir. Bu gün, insanların həm ruhi, həm də fiziki təmizlənməyə çalışdığı və təbiətə yaxınlaşdığı bir vaxtdır. Alovdan tullanmaq, pislikləri arxada qoymaq və həyatın yeniliklərinə qapı açmaq məqsədilə həyata keçirilən bir simvolik mərasimdir. Od Çərşənbəsinin bu cür qədim və müasir təsirləri, bu ənənənin nə qədər dərin bir mədəni irsə sahib olduğunu göstərir.
Ülviyyə Hüseynova
Humanitar Təmayüllü liseyin müəllimi
