Yel çərşənbəsi, Novruz bayramının öncəsi günlərdə qeyd olunan və baharın gəlişini simvolizə edən ənənəvi bir çərşənbədir. Bu çərşənbə hər il martın ortasında, Novruz bayramının hazırlıq mərhələsində yer alır. Yel çərşənbəsi, adından da göründüyü kimi, havanın güclü küləklərlə üzə çıxdığı, təbiətin yenidən canlandığı bir vaxtda qeyd olunur.
Yel Çərşənbəsinin Əhəmiyyəti və Mənası
Yel çərşənbəsinin ən mühüm simvolik mənası təbiətin oyanışı və dəyişikliklərlə bağlıdır. Yel, təbiətin təzələnməsinin və hər şeyin yenidən doğulmasının işarəsidir. Küləyin çox güclü əsdiyi bu gün, insanlar təbiətin qüvvələrinə hörmət etmək və onları təmizləmək məqsədilə müxtəlif ritual və inanclara yer verirlər.
Həmçinin, bu çərşənbə çox vaxt insanların daxili dəyişikliklərini, köhnə vərdişlərdən qurtulub, yeni üfüqlərə doğru irəliləmələrini təmsil edir. İnanclara görə, yel günündə insanlar pislikləri və bədbəxtliyi arxada buraxmalı, özlərini təmizləyib, xoşbəxtliyə doğru addım atmalıdırlar.
Yel Çərşənbəsinin Ənənələri və Mərasimləri haqqında
Yel çərşənbəsi günündə bir çox maraqlı adət-ənənələr yerinə yetirilir. Bu günün simvolik mənası və əhəmiyyəti çox qədim dövrlərə əsaslanır. Aşağıda yel çərşənbəsi ilə bağlı ənənələrdən bəziləri:
1.Küləyi qarşılayırıq: Yel çərşənbəsinin əsas xüsusiyyəti, çox güclü küləklərin əsdiyi bir vaxtda yaranmasıdır. İnsanlar küləyin gücünü və təbiətin oyanışını simvolizə edərək, açıq havada olmaq, küləyi hiss etmək və onun gətirdiyi dəyişiklikləri qəbul etmək istəyirlər. Bu günlərdə tez-tez balkonlara və pəncərələrə çıxdıqda, küləyin simvolik olaraq pisliyi təmizləyəcəyi inancı da mövcuddur.
2.Yanacaq yığmaq və od yandırmaq: Yel çərşənbəsi bayramı qeyd etməyə hazırlıq mərhələsidir. Bu səbəblə, bu gün ailələr evlərinin ətrafında yığılaraq od yandırır və həmin odun köhnə əşyaları, pis niyyətləri və bədbəxtlikləri təmizləyir. Yanan odun, təkcə təbiətə deyil, həm də insan ruhuna təzə bir nəfəs aldırır.
3.Ağaclara diləklər yazmaq: Yel çərşənbəsi həm də bir növ dilək günüdür. İnsanlar ağacların altına diləklərini yazır və bu diləkləri küləyin əsən yelinə verirlər. Beləliklə, bu diləklərin həyata keçməsi üçün təbiətin gücündən kömək istəyirlər.
4.Şirniyyat və qonaqlıq: Bayramın qeyd edilməsi üçün evlərdə qonaqlar dəvət edilir. Bu qonaqlıqda müxtəlif yerli şirniyyatlar hazırlanır. Yel çərşənbəsinin şirniyyatı adətən fındıq, badam, halva və paxlava ilə zəngin olur.
5.Ev təmizliyi: Yel çərşənbəsi təmizlənmə günü olaraq da qəbul edilir. Hər kəs evlərini yığışdırar, köhnə əşyaları atar, beləliklə həm təbiətdə, həm də evdə yeniliklərə yer açar. Bu həm də ruhi təmizlənməyi simvolizə edir.
Yel Çərşənbəsi və Ənənəvi İnanclar
Yel çərşənbəsi günü haqqında bir çox inanclar da mövcuddur. Bunlardan biri, bu gündə evdən çıxanların və ya evə gələnlərin həyatında yaxşı dəyişikliklərin olacağı inancıdır. Küləyin yelinin nə qədər güclü əsdiyi, gələcəkdə insanın həyatındakı müsbət dəyişiklikləri təmsil edir.
Bir digər inanc isə, yel çərşənbəsinin gecəsində insanların bir-birinə pislik göndərməməsi, yalnız yaxşı düşüncələr və diləklər etməsi barədədir. Yel çərşənbəsi, həm də həyatdakı qaranlıq və pisliklərdən xilas olma, aydınlıq və ümid dolu bir gələcəyə yönəlmə üçün bir gündür.
Yel çərşənbəsi, Azərbaycanın ən qədim və zəngin ənənələrindən birinə sahibdir. Bu gün, təkcə baharın gəlişini və təbiətin oyanışını deyil, həm də insanların öz içindəki dəyişiklikləri, yenilikləri qəbul etməsini və həyatlarına təzə bir nəfəs almasını simvolizə edir. Küləyin gücünə inanaraq pisliklərdən təmizlənir, təbiətə və həyatın bütün sahələrinə yenilik gətirmək arzusuyla yel çərşənbəsini qeyd edirlər.
Ülviyyə Hüseynova
Humanitar Təmayüllü liseyin müəllimi
