Nadir İsrafilov: “Sertifikasiyadan kəsilən müəllimləri kənd məktəblərinə göndərmək regionlara qarşı təhqirdir, təhdiddir.”
2021-ci ildən etibarən ümumtəhsil müəssisələrində çalışan müəllimlər sertifikasiya imtahanına cəlb olunur. Növbəti illərdə direktor və müavinlərin sertifikatlaşdırılması da planlaşdırılır. Hətta gələcəkdə universitet müəllimlərinin də sertifikasiya imtahanından keçəcəyi müzakirə olunur. 2026-cı ilə qədər isə bağça müəllimlərinin sertifikasiyaya cəlb edilməsi nəzərdə tutulub. Problem isə bu prosedurun keçirilməsində deyil, uzun illərdən bəri “attestasiya” anlayışını “sertifikasiya” termini ilə əvəz etməklə müəllimlərə əlavə qayğı, narahatlıq və narazılıq yaratmağımızdadır.
Bəzən “sertifikasiya”, bəzən “sertifikatlaşma”, “sertifikatlaşdırma” və ya “sertifikatlaşdırılma” kimi təqdim olunan bu prosedur ətrafında o qədər səs-küy yaradıldı ki, adi bir məsələ əndazəsindən çıxaraq şişdi. Halbuki 1994-cü ilə qədər “attestasiya” adlı bir prosedur mövcud idi və heç bir narazılıq yaratmamışdı.
Attestasiyadan Sertifikasiyaya keçid
Son qərara əsasən diaqnostik qiymətləndirmə müəllimlərin attestasiyasına hazırlıq mərhələsi olmalı idi. Lakin attestasiya prosedurunun mürəkkəb və uzun olması səbəbindən onun tətbiqi mümkün olmadı. Buna görə də “Təhsil haqqında Qanun”a edilən dəyişikliklərlə diaqnostik qiymətləndirmə attestasiyanı əvəz etdi. Yenə də bu qiymətləndirmə proseduru da narazılıq doğurdu və nəticədə qərara alındı ki, dövlət ümumitəhsil müəssisələrində çalışan təhsilverənlər attestasiya olunmayacaq, əvəzində sertifikasiyadan keçiriləcək.
Mərkəzləşmə problemi
Attestasiyanın yerinə sertifikasiyanın gəlməsinin əsas səbəblərindən biri Nazirliyin mərkəzləşmə siyasəti idi. Nazirlik attestasiyanın keçirilməsi ilə bağlı bütün səlahiyyətləri öz əlində cəmlədi. Halbuki əvvəllər attestasiyalar pedaqoji kollektivlər tərəfindən həyata keçirilir və nəticələr yerli təhsil idarələrinə təqdim olunurdu. Lakin yeni qaydalara görə həm seçim, həm də yekun qərar yalnız Nazirliyin əlində cəmləndi. Bu isə təhsil idarəçiliyində inhisarın yaranmasına səbəb oldu.
Kənd müəllimlərinə qarşı haqsızlıq
Sertifikasiyadan kəsilən müəllimləri kənd məktəblərinə göndərmək nə deməkdir? Bu yanaşma regionlara qarşı haqsızlıqdır. Əgər kənd məktəblərini “cərimə batalyonu” kimi görürüksə, bu yanlış düşüncədir. Kənd məktəblərində işləmək təhsil sahəsində cəza kimi təqdim olunmamalıdır.
Bundan əlavə, şəhərlərdə sıxlıq səbəbindən 35-40 nəfərlik siniflər var ikən, kəndlərdə siniflərin bağlanması və birləşdirilməsi ilə bağlı optimallaşdırma tədbirləri də ədalətsiz görünür. Əgər rasionallaşdırma və optimallaşdırma siyasəti aparılırsa, o zaman şəhərlərdə də siniflər bölünməlidir.
Urbanizasiya təhlükəsi
MİQ imtahanlarında yüksək nəticə göstərən müəllimlərin şəhərlərdə toplanması və zəif nəticə göstərənlərin kəndlərə göndərilməsi kəndlərin sosial strukturlarını sarsıdır. Onsuz da bəzi kəndlər sürətlə boşalır, məktəblər bağlanır və bu proses davam edərsə, kəndlərin xəritədən silinməsi qaçılmaz olacaq.
Kəndin varlığı onun məktəbi və ziyalıları ilə bağlıdır. Urbanizasiya prosesinin yaratdığı sosial-iqtisadi fəsadlar barədə ciddi düşünmək lazımdır. Təhsildə islahatlar aparılarkən kənd məktəblərinin inkişafı da diqqətdə saxlanılmalıdır.
Sertifikasiyadan kəsilən müəllimləri kəndlərə göndərmək kimi yanaşmaların təhsil siyasətimizdə yeri olmamalıdır. Onların bacarıqlarını artırmaq və yenidən cəmiyyətə qazandırmaq üçün daha ədalətli yollar tapılmalıdır. Təhsil siyasətində regionların inkişafı nəzərə alınmalıdır ki, kəndlər sosial-iqtisadi baxımdan geridə qalmasın.
